Foto uređivanje i grafički dizajn na linuksu (6. deo): Blender

Autori: Zlatan Vasović, Dejan Maglov

Do sada smo predstavljali programe za 2D vektorsku grafiku, Inkscape i Xara Xtreme koja ima kvazi 3D elemente.

Prava 3D kompjuterska grafika je svet za sebe sa svojom posebnom filozofijom i sasvim drugačijim pravilima. Kao prvo, u programima za pravu 3D grafiku se uopšte ne crta. Dizajner u tim programima nije slikar, on je vajar, arhitekta, scenograf, kostimograf, dizajner svetla, snimatelj, scenarista i reditelj.

Poput vajara, dizajner oblikuje svoju scenu na računaru. Svaka tačka ucrtana na tom modelu je određena ne sa dve, nego sa tri prave koordinate u xyz koordinatnom sistemu. Dizajner mora u potpunosti da definiše svaku površinu koju modelira i da pri tome koristi tačke, kao osnovni element geometrije, prave, površi i elementarne oblike (lopta, valjak, kupa, torus, kvadar i piramidu). Kombinovanjem i izmenom ovih osnovnih elemenata dobijaju se prave skulpture koje su u računaru predstavljene „žičanim modelom“. Žičani model predstavlja prikaz oblika elementarnim površinama, najčešće četvorougaonog ili trougaonog oblika, oivičeni dužima. U zavisnosti od željenog prikaza ove površine mogu biti providne ili ne.

Ove elementarne površine u žičanom modelu osim boje, mogu biti popunjene „materijalom“. „Materijal“ u 3D grafici su rasterske sličice koje, pridružene površini, daju toj površini izgled karakterističan za materijal koji predstavlja (kamen, drvo, staklo, koža, štof i slično). Na ovaj način se žičani model „materijalizuje“. Osim rastera u materijalizaciji učestvuju filteri koji površini daju posebne osobine poput providnosti – staklu ili fleksibilnosti – štofu.

Kada dizajner „materijalizuje“ svoju scenu, on ni tada nije završio svoj posao. Zahvaljujući trećoj dimenziji, ista scena može da izgleda sasvim drugačije ako se snima (slika) iz različitih uglova, kamera je sastavni deo 3D vektorskih programa. Sam dizajner mora da definiše položaj kamere i da “kadrira“ svoju scenu. Kadar može da bude statičan ali može i da se kreće i tako da dobijemo animaciju. S obzirom da je kamera definisana samo jednom tačkom i uglovima u odnosu na xyz ose, ova animacija kamere nije težak zadatak. Ono što jeste teško i iziskuje određeno snimateljsko znanje jeste kad i iz kog ugla slikati da bi se dobili najbolji rezultati.

Naravno, nije kamera jedini element koji može da se animira. Zahvaljujući vektorskoj grafici, cela scena može da se animira. Definisanjem pomeranja ključnih tačaka žičanog modela taj žičani model postaje „živ“. U Holivudu su razvili tehnike 3D snimanja glumaca u specijalnim kostimima sa označenim ključnim tačkama. Snimljeni pokret na ovakav način može da se pridruži žičanom modelu i da mu da „život“.

Ni animiranjem modela i kamere dizajner nije završio posao. Vrlo važan deo 3D grafike je svetlo. Svi 3D programi u startu nude neko opšte osvetljenje scene. Retko kad ovo opšte osvetljenje zadovoljava dizajnera jer jedna te ista scena može da izgleda potpuno drugačije ako se osvetli na drugačiji način. Svetlo može da naglasi važne delove scene i doprinese njegovoj lepoti ali isto tako loše osvetljenje može da upropasti najbolju scenu. Dizajniranje svetla je nauka sama za sebe. Oponašanje prirodnog svetla dizajniranjem veštačkog je jedan od najtežih zadataka. Stvaranje posebnih atmosfera pomoću veštačkog svetla zahteva veliko znanje dizajnera.

Dizajnerima svetla su na raspolaganju tačkasti izvori svetla, difuzna svetla, opšte svetlo. Ovi izvori, kao i kamera, definisani su jednom tačkom u prostoru i uglovima u odnosu na xyz ose kao i intenzitetom u luksima. Dobar dizajner svetla ovim sredstvima može da dočara bilo koju svetlosnu atmosferu unutar scene.

Nadamo se da smo ovim delom teksta uspeli da vam dočaramo barem delić složenosti 3D vektorske grafike.

Nakon priča o Gimp-u, Darktable-u, Inkscape-u i Xara Xtreme-u došli smo na sam vrhunac ovog serijala, Blender.

Blender je veoma popularan i kompletan program za 3D modeliranje i razne vrste animacija. On predstavlja 3DS Max i Maya-u u svetu slobodnog softvera. Većina distribucija ga ima u svojim riznicama programa. Licenciran je pod uslovima GNU GPL-a v2.

Blender nije samo alternativa 3DS Max-u i Maya-i već i ozbiljna konkurencija. Ovaj program predstavlja pravu „moć“ slobodnog softvera za vektorsku grafiku i paket za kreaciju 3D sadržaja. Činjenica da je besplatan a da poseduje sve funkcionalnosti kao i komercijalni paketi ovog tipa, daje Blender-u značajnu prednost.

Najzastupljenija grana filmske produkcije u Blender-u je crtani film, u Blender-u je urađeno više crtanih filmova A produkcije nego u komercijalnim programima. Među poznatim kompanijama koje ga koriste je i Pixar.

Trenutna stabilna verzija je 2.65a. Starije verzije od 2.4 deluju zaista „nesavremeno“ i zato je najbolje koristiti v2.4 i novije. Čak su i verzije za testiranje dovoljno stabilne za rad, uprkos dnevnim promenama.

Ekstenzija Blender datoteka je .blend. Vaše 3D kreacije možete sačuvati kao Blender Render, Blender Game i Engine zavisno od kreacije.

Možete podešavati teksture (materijale), osvetljenje, poziciju kamere, oblikovanje… Kada osmislite i podesite oblik i poziciju objekata, možete ih obojiti, rotirati…

Opcije menija Render obuhvataju render slike, animacije i OpenGL render slike i animacije. Render naravno zavisi od objekata i njihovih podešavanja, zapravo kvaliteta Vaših objekata koje ste odredili pre render-a.

Integracija sa ostalim grafičkim programima je „solidna“. Opcije izbornika za uvoz (File > Import) obuhvataju uvoz BVH, SVG, PLY, STL, 3DS, OBJ i X3D/WRL datoteka. Možete uraditi izvoz (File > Export) u BVH, PLY, STL, 3DS, FBX, OBJ i X3D formate.

Za programere koji su ujedno i dizajneri tu su Text editor (za Python skripte), Python konzola i široka paleta podešavanja za specijalne operacije. Zapravo, Blender-ova jedina veza sa programiranjem je Python ali dovoljno implementiran da se može udobno raditi.

Profesionalne animacije, kao i video produkcija, teku glatko uz ovaj program. Zanimljivi alati za ovo su Movie Clip Editor i Video Sequence Editor. Naravno, preporučeno je kombinovati više alata za izradu konačnog projekta.

Preuzimanje:
[1] Izvorni kod (TAR.BZ2 paket) – http://www.blender.org/download/
[2] Ubuntu PPA – https://launchpad.net/~irie/+archive/blender
[3] Ubuntu Software Center – https://apps.ubuntu.com/cat/applications/blender/
[4] Slackware (SBo skripta i link za preuzimanje) – http://slackbuilds.org/repository/14.0/graphics/blender/

Korisni linkovi:
[1] http://www.blender.org/
[2] http://blenderartists.org/
[3] http://wiki.blender.org/
[4] http://www.blendernetwork.org/
[5] http://code.blender.org/
[6] http://j.mp/1284J5C

Nadamo se da je ovaj serijal bio od pomoći pri odabiru i radu sa programima za foto uređivanje i grafički dizajn.

Puno sreće u radu!